1.EŞANLAMLI YA DA YAKIN ANLAMLI CÜMLE 

Farklı sözcüklerle kurulan fakat aynı düşünceyi anlatan cümlelerdir.
-Sevgi sadakatle taçlaşmadıkça ömrü kızgın çöllerdeki bir damla yaş kadardır.
-Sadakatin olmadığı bir sevgi uzun ömürlü olamaz.
-Kıyıyı gözden kaybetmeye cesaret edemeyen insan yeni okyanuslar keşfedemez.(Andre Gide)
-Hayatında riskleri göze alamayan insan başarılı olamaz.
-Eğer bir insan hangi limana yelken açtığını bilmiyorsa, hiçbir rüzgar işine yaramaz.
-Belirli bir hedefi olmayan insan, hangi olanaklara sahip olursa olsun başarılı olamaz.
-Yaşamak, karanlık geceye rağmen, buğulanmış pencere camına güneşi çizebilmektir.(Anonim) 
-En zor anlarda bile umudunu kaybetmeyen insan gerçekten yaşıyor demektir.
-Yaşam içinde siyah da bulunan bir gökkuşağıdır.
-Yaşam tüm güzelliklerinin yanında olumsuzlukları da barındırır. 

2.NEDEN- SONUÇ CÜMLESİ 

Yargının gerçekleşme nedeni ve sonucu cümle içinde verilir .
--Sınavda heyecanlandığı için bazı soruları yapamadı.
-Bakımsızlıktan ev harabeye dönmüştü.
-Matbaanın bulunmasıyla okuma yazma oranı arttı.
-Aşırı sıcaklar can kaybına yol açtı.
-Yoğun kar yağışı nedeniyle yollar trafiğe kapatıldı.
-Hediye almadım diye bana darılmış. 

3.AMAÇ – SONUÇ CÜMLESİ 

Öznenin işi, hareketi gerçekleştirme amacı ve sonucu cümle içinde verilir.
-Borçlarından kurtulmak için evini satmış.
-Ailesini görmeye Almanya’ ya gitmiş.
-Başbakan, ticari anlaşmalar yapmak üzere yurtdışına çıkıyor.
-Bu ,bizi birbirimize düşürmek maksadıyla söylenmiş bir sözdür.
-Şair, şiirinde herkes anlayabilsin diye yalın bir dil kullanmış.
-Yazar,eleştirmene şirin görünmek maksadıyla iki yüzlü davranıyor. 

4.KOŞUL CÜMLESİ 

Eylemin ya da hareketin gerçekleşmesi bir şarta (koşula) bağlı olan cümlelerdir
-Sanatçı yapıtında toplumu anlatırsa ölümsüzleşir
-Akşam baban gelsin , alışverişe çıkarız.
-Müzik dinleyebilirsin ama sesini fazla açmayacaksın.
-Akşama geri vermek üzere bu kitabı alabilirsin. 
-Bizim buralara yağmur yağdıkça her yer toprak kokardı.
-Her güneş doğduğunda beni hatırla. 

5.KARŞILAŞTIRMA BİLDİREN CÜMLELER 

İki kavram arasında benzerlik ya da farklılıkların ortaya konmasıdır.
-Sinema da tiyatro gibi görsel bir sanattır.
-Doğu Anadolu’nun kışı Akdeniz Bölgesi’ne göre daha çetin geçer.
-Yahya Kemal de Necip Fazıl da şiirlerinde ölüm temasına çok yer vermiştir.
-Bu yılki ürün geçen yıla nazaran daha bereketliydi.
-Sanatçı,diğer çağdaşlarına göre daha sade bir dil kullanmıştır.
-Ressam bu yapıtında ise diğerlerine göre daha canlı
renkleri kullanmıştır. 

6. ÖZNEL ANLATIMLI CÜMLELER 

Söyleyenin kendi kişisel duygu ve düşüncelerini içeren cümlelerdir.
-İzmir,tarihi ve doğal güzellikleriyle eşsiz bir şehrimizdir.
-Şair söyleyiş güzelliğiyle türkü tadında bir şiir sunuyor bize.
-Konferansa katılanların saçma sapan fikirleri beni iyice sıkmıştı.
-Yazar,sürükleyici anlatımı ve ilginç betimlemeleriyle
okuyucuyu olayın içinde yaşatıyor.
-Çatık kaşları,yaralı yüzüyle insanı ürküten bir havası vardı. 

7.NESNEL ANLATIMLI CÜMLELER 

Doğruluğu ya da yanlışlığı gözlem ve deneylerle kanıtlanabilir nitelikli cümlelerdir.Bu cümlede konuşanın duygu ve düşünceleri yer almaz.
-Filmde olaylar küçük bir kasabada geçiyor.
-Eser dört bölüm halinde sinemaya uyarlanmış.
-Turizm gelirleri geçen yıla oranla yüzde 5’lik bir artış göstermiştir.
-Aruz ölçüsüyle yazılan şiirde nazım birimi dörtlüktür. 
-Dört perdede oluşan bu oyunda yazar,aile bireyleri arasındaki sorunları anlatır. 

8.DOĞRUDAN ANLATIMLI CÜMLELER 

Herhangi bir konuda bir kişinin görüş ve düşünceleri hiçbir değişikliğe uğratılmadan verilir.Bu cümle genellikle tırnak içinde gösterilir.
-Çiçero’nun “Bir yerde yaşam varsa orada umut da vardır.”sözü çok hoşuma gider.
-Kadın,arkadaşının kulağına eğilerek: “Birazdan kalkalım mı?”diye fısıldadı.
-Bu konuda atalarımız: “Cesurun bakışı,korkağın kılıcından keskindir.”der.
-Deskartes’in: “Düşünüyorum öyleyse varım.”sözü çok ünlüdür. 

9.DOLAYLI ANLATIMLI CÜMLELER 

Bir kişinin sözünün söylendiği biçimde değil de,bazı değişiklikler yapılarak aktarıldığı cümlelerdir.
-Onunla bir daha konuşmayacağını söyledi.
-Bernard Shaw,düşünmenin ruhun kendisiyle konuşması olduğunu söylerdi.
-Doktor,babama ilaçları mutlaka içmesi gerektiğini tembih etti.
-Yazar,sanatçı olunabilmek için çok çalışılması gerektiğini vurguladı. 

10.USLUP VE İÇERİK(KONU)CÜMLESİ 

Yazarın yapıtında neyi anlattığı konuya (içerik)girer.Bu konuyu işlerken kullandığı sözcükler ve cümleler de usluba girer.
-Yazar yapıtında 1.Dünya Savaşı yıllarındaki insanların çektiği acıları gözler önüne serer.(Konu)
-Betimlemelerde sıfatlara sıkça yer veren sanatçı cümleleri uzun tutmuştur.(Uslup)
-Romanda,Batı’nın yaşam tarzına özenen bir ailenin yavaş yavaş çöküşü anlatılır.(Konu)
-Şairin,şiirlerinde oldukça az kullanılan sözcüklere ve deyimlere yer vermesi dikkati çeker.(Uslup) 

11.AŞAMALI DURUM BİLDİREN CÜMLELER 

Bir olayın,durumun olumlu ya da olumsuz yönde giderek değiştiğini anlatan cümlelerdir.
-Kadın,her geçen gün biraz daha kötüleşiyor.
-Havalar gittikçe soğuyor.
-Bu çocuğun günden güne huyu değişiyor.
-Ülkemiz her geçen yıl biraz daha büyüyen ekonomisiyle gelecekte gelişmiş ülkeler seviyesine çıkacaktır. 

12.KİNAYELİ ANLATIMLI CÜMLE 

Bir gerçeği ortaya koymak amacıyla sözü imalı olarak tam karşıtı gelecek biçimde kullanmaktır.
 -Okulunu ne kadar çok sevdiğin yirmi gün devamsızlık yapmandan belli.
-Eşinin gözündeki morluktan onu ne kadar çok sevdiğin anlaşılıyor.