Büyük Ünlü Uyumu:

• Sözcüğün ünlüleri arasındaki kalınlık incelik uyumudur. İlk hecedeki ünlü kalınsa diğer ünlüler de kalın,inceyse diğerleri de ince olur.

Ör: Çocuklar, beklemişler…Karışık gelmişse Büyük ünlü uyumuna uymaz.Ör:İnsan, kalem,kitap...

• Aslen Türkçe oldukları halde sonradan uğradıkları ses değişikliği nedeniyle Büyük ünlü uyumuna uymayan kelimeler de vardır.Ör:Kardeş (kardaş), elma (alma), anne (ana)…
  
• Türkçede bazı ekler Büyük ünlü uyumunu  bozar:

☻-ken        : bakarken 
☻-ki          : akşamki
☻-leyin     : sabahleyin
☻-gil         : dayımgil
☻-imtırak  :sarımtırak
☻-daş         :meslektaş
☻-yor         :bekliyor

• Türkçede ilk heceden sonra o, ö ünlüleri bulunmaz.-yor eki hariç.
• Yabancı sözcüklerde, birleşik kelimelerde ve tek hecelilerde Büyük ünlü uyumu aranmaz: ilkbahar, petrol, tek…
• Büyük ünlü uyumuna  uymayan kelimelere gelen ekler kelimenin son hecesindeki sese uyar:insanın…

                              Küçük Ünlü Uyumu:

Kelimenin ünlüleri arasındaki düzlük-yuvarlaklık uyumudur. Buna göre:

               İlk ünlü düzse ( a, e, ı, i ) diğerleri de düz,
   İlk ünlü yuvarlaksa (o-ö-u-ü)  sonraki                                      
      ya düz geniş          (a-e)
     ya da dar yuvarlak (u-ü) olarak gelir. Başka bir ifadeyle:

“Balıkesir”       →   “Balıkesir” 
“Koyun ölür”   →  “Tavuk güler”…

ÖR: bekledim, kömürlük, gövdesi, umursamaz, tarafsızlık, yorgunluktan

• Küçük ünlü uyumu  kelimenin tamamında değil, komşu iki hece arasında aranır: yumurtacı, yuvarlaklık, görebilmişti…
•  Yabancı sözcüklerde, birleşik kelimelerde ve tek hecelilerde Küçük ünlü uyumu aranmaz.

• yor eki Küçük ünlü uyumunu devamlı bozar:olmuyor.

• Aslen Türkçe olduğu halde Küçük ünlü uyumuna uymayan kelimeler de vardır:Tavuk, kabuk, kavun, yamuk, çamur…Bunlarda “b,m,v” dudak ünsüzlerinin yuvarlaklaştırıcı etkisi vardır.
• BÜU’ya uymayan kelimeler Küçük ünlü uyumu uysa bile uymaz sayılır:Kalem,insanlık,

               ÜNSÜZLER: